Мақалада әулиекөл тұқымының тұқымдылық құндылығы индексі есептерінің нәтижелері келтірілген. BLUP AM статистикалық әдісін пайдалуныдың негізінде малддың генетикалық үлгісі құрылып, жануарлардың биометриялық үлгілерінің сызықтық теңдеулерін шешу нәтижесінде (АМ/ММБ), АТЖ-да тіркелген әулиекөл тұқымы малдарының оқиғаларын зоотехникалық тіркеу деректеріне сәйкес олардың экономикалық пайдалы белгілері бойынша өнімділігінің генетикалық бағасы алынды: туған кездегі тірі салмақ; енесінен айырған кезіндегі тірі салмақ; 12 айлық жасындағы тірі салмақ, сиырлардың сүттілігі және 5 жастағы дене салмағы. Етті бағыттағы әулиекөл тұқымы малының асыл тұқымдық құндылығының көрсеткіштерін есептеу үшін тірі жануарлар мен олардың ата-тектерінің деректері қолданылды, яғни 239 520 бас мал, оның ішінде 86 907 бас малдың индекстерін (көрсеткіштерін) есептеуге мүмкіндік берді. Зерттеу нәтижелері бойынша әулиекөл тұқымы үшін 90% жағдайда туған кездегі тірі салмақ бойынша асыл тұқымдық құндылығы индексінің есептік көрсеткіштерінің мәндері -7,76-дан +01,95-ке дейінгі аралықта болды; емізу кезіндегі тірі салмақ үшін -27,27-ден +89,41-ге дейін; тірі салмақ бойынша жылына -17,49-дан +31,78-ге дейін болды. Ең үлкен (ең жақсы) және ең кіші (ең нашар) индекс мәндері есептелген бағалаулардың барлық жиынтығына қатысты 10% шекаралық интервалдарда болатынын көрсетті.
Ғылым және білім / Наука и образование
2023. — Выпуск 1-2
Содержание:
В настоящей работе показаны результаты анализа ассоциаций полиморфизмов bGH-AluI, bGHR-SspI и bIGF-1-SnaBI с фенотипическими данными мясной продуктивности у пород, наиболее распространенных на территории Республики Казахстан. Определение генотипов животных осуществлялось методом ПЦР-ПДРФ. Статистический анализ полученных данных проводили с использованием компьютерных программ «Microsoft Excel 2010» и «Statistica 6.0». Маркирующими диплотипами с повышающим фенотипическим эффектом у казахской белоголовой породы в возрасте 24 месяца являются bGH-AluILV-bIGF-1-SnaBIAB и диплотип bGH-AluILV-bIGF-1-SnaBIBB. Понижающим фенотипическим эффектом у казахских белоголовых животных в возрасте 24 месяца характеризуются диплотипы bGH-AluILL-bIGF-1-SnaBIAA и bGH-AluILL-bIGF-1-SnaBIBB. Повышающим фенотипическим эффектом на живую массу животных аулиекольской породы в возрасте 24 месяца обладают диплотипы bGH-AluILV-bIGF-1-SnaBIBB и bGH-AluILV-bIGF-1-SnaBIAB. У животных аулиекольской породы в возрасте 24 месяца установлено 2 понижающих диплотипа - bGH-AluILL-bIGF-1-SnaBIAB и bGH-AluILL-bIGF-1-SnaBIBB. У животных абердин-ангусской породы установлен повышающий эффект для диплотипа bGH-AluIVV-bIGF-1-SnaBIBB. Таким образом, среди диплотипов генов соматотропинового каскада нами были обнаружены генетические маркеры мясной продуктивности крупного рогатого скота пород, разводимых в Казахстане.
Ключевые слова
Бұл жұмыста қазақтың ақбас ірі қара малының іріктемесіне арналған GWAS нәтижелерінің мысалында маркер-ассоциацияланған селекциялық шаралар үшін жаңа тұқымға тән потенциалды генетикалық маркерлерді іздеу тәсілі көрсетілген. Бір локусты сызықтық модельді пайдалана отырып, ет өнімділігінің белгілері бар 100 740 полиморфты сайттар үшін ассоциацияларды толық геномдық іздеу нәтижелері ұсынылған. Жануарлардың генотиптеу 150 000 SNP бар GeneSeek GGP Bovine 150 K чипі арқылы жүргізілді (Neogen Corporation Company, Lincoln, NE, USA). Модельге сенімділік деңгейі 0,00001, 0,0001 және 0,005 мәнділік деңгейлерінде квантиль-квантиль графиктерді (QQ сызбасын) пайдалану арқылы бағаланды. Тірі туу салмағы және бөлу кезіндегі тірі салмақ, және р≤0,001 12 айдағы тірі салмақ және орташа тәуліктік салмақ белгілері бойынша модельді қолдану SNP-ге ену үшін p≤0,005 мәнділік деңгейінде мүмкіндік береді. Анықталған жоғары маңызды SNP фенотиптік әсерлері регрессия коэффициенті арқылы SNP-мен сипатталады. Алынған нәтижелер бұл тәсілді жас жануарлардағы ет өнімділігінің әлеуетін бағалауға мүмкіндік беретін шағын генетикалық панельдерді әзірлеу үшін әлеуетті кандидат гендері мен генетикалық маркерлерді іздеу кезінде қосымша ақпарат көзі ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.
Ключевые слова
Бұл мақалада тұқымы мен шыққан елі бойынша генотипі әртүрлі етті бағыттағы өндіруші бұқалардың көбею қабілеті мен экстерьер және тірі салмақ көрсеткіштерінің арасындағы фенотиптік белгілері бойынша өзара байланысын зерттеу нәтижелері берілген. Зерттеу нысаны ретінде - қазақтың ақбас, абердин-ангус және герефорд тұқымдарына жататын асылтұқымды бұқалары алынды. Зерттеу нәтижесінде дене бітімі өлшемдерінің генотипі әртүрлі өндіруші бұқалардың көбею қабілетімен байланыс деңгейі анықталды. Қазақтың ақбас тұқымының бұқаларында эякулят көлемі кеуде орамы мен жіліншік орамы сияқты өлшемдермен жағымды корреляциялық байланыс орнататыны белгілі болды. Кеуде тереңдігі, кеде ені, тұрқының қиғаш ұзындығы өлшемдері бойынша теріс корреляциялық байланыс мәндері – 0,42 -ден – 0,47-ге дейін болса, абердин-ангус бұқаларында барлық кезеңдерде тірі салмақ пен шәует өндіру көрсеткіштері өзара байланыста болды, соның ішінде эякулят көлемімен теріс байланыс, ал эякулят концентрациясымен оң байланыс орнатады, ал эякулят көлемі мен кеуде және сүйектілік индекстері арасында жоғары корреляциялық байланыс байқалады, тиісінше, 0,54 және 0,76 құрады, ал герефорд тұқымының бұқаларында эякулят көлемі шоқтық биіктігі, кеуде тереңдігі, кеуде ені өлшемдері арасында оң корреляциялық байланыс бар екені анықталды.
Ключевые слова
Приводятся результаты исследования по испытанию бычков казахской белоголовой породы по собственной продуктивности. Были изучены возрастная динамика живой массы, среднесуточного прироста, промеры и индексы телосложения, затраты корма на 1 кг. прироста живой массы, мясные формы в возрасте 12 и 15 мес., показатели классной и индексной оценок племенной ценности бычков, некоторые селекционно-генетические параметры наиболее важных признаков племенных и продуктивных качеств животных. Средняя живая масса бычков казахской белоголовой породы, поставленных на испытание по собственной продуктивности в 8-месячном возрасте составила 229,97 кг, что превышает требования стандарта породы на 20 кг, и указывает на высокую молочность коров и хорошие условия кормления бычков после отъѐма. Живая масса бычков в возрасте 12 мес. превышает стандарт породы на 13,9 кг, в возрасте 15 мес. – на 35,6 кг. Наибольший коэффициент вариации живой массы наблюдался в возрасте 8 мес. (Cv=7,68 ) по сравнению с 12 мес. (Cv=5,66) и 15 мес. (Cv=3,16). Наибольший среднесуточный прирост живой массы наблюдается в период 12-15 мес. (942,28 г.), наименьшая величина была установлена в период 8-12 мес. (699,43 г.). За весь период испытания с 8 – до – 15- месячного возраста среднесуточный прирост живой массы составил 812,48 г. В период с 12 – до 15 – месячного возраста была установлена наибольшая величина коэффициента изменчивости – 11,26, что в определѐнной степени даѐт возможность наиболее достоверного отбора бычков для племенных целей. Затраты корма на 1 кг прироста за период с 8 – до 12 – месячного возраста составили в среднем по группе 9,72 корм. ед., с 8 – до 15 – месячного возраста соответственно 9,29 корм. ед. За период с 8 – до 12 – месячного возраста количество бычков, получивших за племенную ценность комплексный класс «элита» составило 3,4%, 1 класс – 34,5% и 2 класс – 62,1%, тогда как селекционный индекс за этот период свыше «100» получили 17,2% бычков, до «100» - 82,8%. За период с 8 – до 15 – месячного возраста количество бычков с комплексным классом «элита-рекорд» составило 7,0%, класса «элита» - 58,6%, 1 класс – 3,4%, тогда как количество бычков с комплексным селекционным индексом выше «100» составило 10,3%, до «100» - 89,7%.
Ключевые слова
В молочном животноводстве особые требования предъявляются к кормлению ремонтного молодняка. При этом важной задачей формирования жизнеспособных и продуктивных животных считается молозивный и молочный периоды их жизни, в которые на выпойку телятам расходуют большое количество цельного молока. Целью настоящего исследования является разработка схем кормления телят, позволяющих оптимизацию потребления цельного молока. Объектами исследования служили телята симментальской породы (телочки). Работа проводилась в ТОО «Победа» Павлодарская область, Республика Казахстан. В ходе выполнения эксперимента оценивали влияние хозяйственной – 375 литр и уменьшенных схем выпойки цельного молока – 345 и 285 литр на последующий рост и развитие телят. Всего за 150 дней опытного периода наиболее высокую среднюю массу, а также набольшие абсолютный и среднесуточные приросты отмечали у животных, получавших по схеме выпойки наименьшее количество молока, что стало возможным за счет раннего и более интенсивного потребления комбикорма телятами этих групп. Суммарно каждым теленком при 375 литр потребленного молока было съедено 160,97 кг стартерного комбикорма, при 345 л – 176,45 кг и 285 л – 215 кг. Таким образом, при одинаковой питательности рационов уменьшение выпойки цельного молока телятам опытных групп привело к увеличению потребления ими комбикормов, что на фоне нормального физиологического состояния и осутствия достоверных различий в динамике роста экспериментальных животных позволяет экономически обоснованно подойти к использованию такого дорогостоящего корма как цельное молоко.
Ключевые слова
В данной статье дается характеристика новой заводской линии жеребца Бекзата мугалжарской породы лошадей Актюбинской популяции. С целью создания новой высокопродуктивной заводской линии была начата работа с 1998 года по созданию заводской линии жеребца Бекзата 187-91, характеризующихся высокими племенными и продуктивными качества, в тоже время сохраняющих высокие приспособительные качества в суровым условиям круглогодового пастбищного содержания. Заводская линия жеребца Бекзата 187-91 выведена путем консолидации и размножения лошадей мугалжарской породы генеалогического комплекса жеребца Бекзата 187-91 при чистопородном разведении. В результате селекционно-племенной работы с лошадьми мугалжарской породы при круглогодовом пастбищно-тебеневочном содержании чистопородным разведением учеными-селекционерами АСХОС создана высокопродуктивная заводская линия жеребца: Бекзата 187-91 (апробированная в 2018г) и получен патент №857[9]. Животные данной линии отличаются высокими приспособительными качествами в условиях круглогодового пастбищно-тебеневочного содержания. Представители линии Бекзата 187-91 в основном буланой масти. Ценность животных новой заводской линии заключается в исключительной приспособленности к условиям круглогодичного пастбищного содержания. Новизной НИР является создание новой высокопродуктивной заводской линии жеребца мугалжарской породы лошадей, обладающих высоким генетическим потенциалом и стойко передающих свои племенные и продуктивные качества потомству. Научная и практическая значимость работы состоит в том, что внедрение в производство сельхозформирований занимающихся разведением продуктивных пород лошадей новых селекционных достижений способствует дальнейшему развитию и экономическому укреплению отрасли на базе качественного улучшения поголовья табунных лошадей Казахстана и ближнего зарубежья.
Ключевые слова
Цель исследования разработать эффективные варианты подбора родительских пар верблюдов казахского бактриана южно-казахстанского типа в Прибалхашской зоне. Исследования осуществлялись в соответствии с методикой опытного дела принятая в зоотехнии. Методы исследований – общезоотехнические (сплошного обследования, сбалансированных групп-аналогов, пар-аналогов, математических формул, системного анализа данных зоотехнической и ветеринарной документации) и вариационной статистики с обработкой материалов с использованием пакета программ Microsoft Excel. Установлено, что в течении шести месяцев лактации средний суточный удой товарного молока составил у верблюдоматок казахского бактриана 4,06±0,24 кг, при среднем содержании жира в молоке 5,21±0,11%. Всего получено за 180 дней лактации 744,69±48,1 кг товарного молока и 38,82±0,25 кг молочного жира. В условиях ТОО «УНПЦ Байсерке-Агро» проводится селекционная работа с двумя линиями верблюдов породы казахский бактриан: Темир-бура и Апорт-Бура. У бура-производителей линии «Темир – бура» живая масса в среднем составляет 800 кг, настриг шерсти 10,9 кг, промеры тела 188,0-163,5-245,5-25,5 см. У бура-производителей линии «Апорт– бура» живая масса в среднем составляет 784 кг, настриг шерсти 9,6 кг, промеры тела 186,8-169,2-240,2-25,2 см. Верблюжата рождаются живой массой 33,62-36,75 кг. К шестимесячному возрасту живая масса достигает у верблюжат казахского бактриана: линии Темир-бура товарной группы 147,9±4,8 кг, желательной группы 173,3±6,2 кг; линии Апорт-бура товарной группы 139,5±3,4 кг и желательной группы 169,7±5,2 кг. Средний суточный прирост у верблюжат товарной группы (634,890-570,833 г) ниже в сравнении с желательной группой (770,611-744,055 г), в связи с чем коэффициент прироста составил у верблюжат товарной группы 3,40-2,79 и желательной группы 4,01-3,74. Высокий показатель коэффициента корреляции селекционируемых признаков установлен между живой массой и настригом шерсти r=0,73, слабый между живой массой и удоем r=0,32, средний между формой вымени и удоем молока r=0,68, средний между формой сосков и удоем молока r=0,61.
Ключевые слова
Целью исследования является мониторинг суточной периодичности и продолжительности отдыха табунных лошадей с помощью ошейников GPS-слежения. Объектом исследований для мониторинга, с помощью ошейников GPS-слежения, послужили казахские лошади разводимые в к/х «Бектөбе» и к/х «Ертай» Жамбылской области, ТОО агрофирма «Ақжар Өндіріс» Павлодарской области Республики Казахстан. Технология содержания лошадей круглогодовое пастбищное, при минимальном контакте с человеком. За счет использования ошейников GPS-слежения и контроля передвижения лошадей была достигнута положительная динамика увеличения поголовья лошадей. Поголовье лошадей за год увеличилось в к/х «Бектөбе» на 43,7%, к/х «Ертай» на 18,0%, ТОО агрофирма «Ақжар Өндіріс» на 24,4%. Установлено, что количество пауз отдыха у казахских лошадей составила 2, независимо от региона их разведения (юг, северо-восток). Средняя продолжительность отдыха на одну паузу в зимний период составила в Жамбылской области от 0-35-19 ч до 0-58-56 ч, в Павлодарской области от 1-16-59 ч до 1-40-08 ч. Средняя продолжительность отдыха на одну паузу в весенний период составила в Жамбылской области от 0-36-17 ч до 0-49-55 ч, в Павлодарской области от 1-28-50 ч до 1-54-32 ч. Средняя продолжительность отдыха на одну паузу в летний период составила в Жамбылской области от 0-27-45 ч до 0-48-33 ч, в Павлодарской области от 1-17-50 ч до 2-07-50 ч. Средняя продолжительность отдыха на одну паузу в осенний период составила в Жамбылской области от 0-41-48 ч до 1-00-37 ч, в Павлодарской области от 1-00-37 ч до 1-20-00 ч. В июне за 12 часов пастьбы косяк лошадей проходит 3700-5900 метров, в июле 4200-7000 м, в августе 5000-7500 м, в сентябре 2900-8300 метров, в октябре 3500-9000 м, в ноябре 4500-13000 м.
Ключевые слова
В работе рассматриваются результаты исследования роста, развития и мясной продуктивности молодняка различных генеалогических групп: первая группа – к линии БАЛИ-1395 – крупных массивных животных; вторая – к линии БАК-4087; третья – к родственной группе густошерстных животных №7082, четвертая группа животных– нелинейная группа. Результаты исследования показывают, что тенденция превосходства линии БАЛИ-1395 над всеми группами и остальных линейных баранчиков над нелинейными сохраняется во возрастные периоды. Так, ягнята из линии крупных животных (БАЛИ-1395) уже в эмбриональный период опережают своих аналогов из других групп. Живая масса при рождении составила 4,38 кг, что на 0,51 кг больше, чем масса нелинейных животных. Разница по живой массе баранчиков является результатом не одинаковой энергии роста баранчиков. Изучение мясных качеств молодняка разных линий акжаикской породы показало, что баранчики всех заводских линий по основным показателям мясной продуктивности превосходят нелинейных животных. Среди линейных животных наилучшими мясными качествами обладают баранчики линии крупных животных БАЛИ-1395, которые по предубойной массе, массе туши, убойной массе, убойному выходу, массе и выходу мякоти, по коэффициенту мясности на достоверную величину превосходят животных контрольной группы.
Ключевые слова
Показателем, отражающим процессы, протекающие в организме и влияние на данные процессы различных факторов внешней среды, является состав крови.В статье приводятся результаты изучения влияния генотипа баранчиков и сезона года на морфологические показатели крови, минеральный и витаминный состав сыворотки крови. Установлено, что в летний период у чистопородных баранчиков романовской породы количество эритроцитов в крови составляло 9,10*1012/л, зимой – 8,53*1012/л, еѐ помесей с эдильбаевской первого поколения ½ эдильбай × ½ романовская соответственно 9,82*1012/л и 9,14*1012/л, помесей второго поколения по эдилбаям – 10,05*1012/л и 9,80*1012/л. Это обусловило преимущество помесного молодняка над чистопородными сверстниками по концентрации в крови гемоглобина. Так баранчики романовской породы уступали помесям первого и второго поколений с эдильбаевской породой по содержанию гемоглобина в крови в летний период на 4,31 г/л (4,35 %) и 7,71 г/л (7,78 %), в зимний сезон года – на 4,20 г/л (4,34 %) и 7,32 г/л (7,56 %). Характерно, что помеси второго поколения отличались большим количеством эритроцитов в крови и её насыщенностью гемоглобином. Они превосходили помесей первого поколения по величине первого показателя в летний сезон на 0,23* 1012/л (2,34 %), в зимний период – на 0,66* 1012/л(7,22 %), второго показателя соответственно на 3,40 г/л (3,29%) и 3,12 г/л (3,09 %). По количеству лейкоцитов в крови существенных межгрупповых различий не отмечалось. В летний период их число находилось в пределах 8,21-8,40* 109/л, в зимний сезон - 8,94-9,12* 109/л. При этом если число эритроцитов в крови и её насыщенность гемоглобином в зимний период по сравнению с летним сезоном года снижались, то количество лейкоцитов у баранчиков всех генотипов повышалось. Что касается минерального состава сыворотки крови, то в зимний период по сравнению с летним содержание кальция у баранчиков всех генотипов повышалось, а фосфора – снижалось без существенных межгрупповых различий. Наблюдалось также снижение содержания витамина А в сыворотке крови молодняка всех подопытных групп.
Ключевые слова
Целенаправленной селекционно-племенной работой, проводимой селекционерами, сложилась определенная структура едилбайской породы овец Западного Казахстана. Это, прежде всего, брликский и в последующем суюндикский внутрипородные и курмангазинский заводские типы, апробированные и утвержденные комиссией МСХ РК в самом начале текущего столетия. В статье приведены результаты проведения опыта по использованию на местных курдючных овцематках едилбайских баранов разных типов. Исследованиями установлено, что использованные бараны – производители едилбайских овец стойко передают свои мясные качества потомству с преимуществом, где в подборе участвовали крупные животные, как с отцовской так и с материнской стороны. Полученный молодняк обладает присущими для мясо – сальных овец телосложением и хорошей скороспелостью, характеризуя баранчиков едилбайских овец как ягнят, обладающих высокими нагульными качествами при выпасе их после отъема от овцематок на пастбищной растительности без подкормки концентрированными кормами (с наименьшими затратами), используя только естественные пастбища. От всех вариантов подбора были получены довольно хорошие туши, при этом в подборе родителей по живой массе, наиболее лучшими показателями убоя характеризовались баранчики, полученные от вариантов подбора, где участвовали производители брликского типа едилбайской породы.
Ключевые слова
В статье проведен анализ способа комплексной оценки с целью совершенствования имеющихся генетических ресурсов коз оренбургской породы разных типов (пуховый, оренбургский и желательный) для дальнейшего развития отрасли козоводства в Оренбургском крае. При этом выявлены особенности развития пухового козоводства в регионе в 2020-2022 гг. Рассматриваются результаты изысканий по исследованию показателей пуховой и мясной продуктивности коз разных типов. Представлены данные, полученные в зависимости от генетических особенностей, которые способствуют определению воздействия типа шерстного покрова на показатели продуктивности. Имеющиеся в минеральном составе пуха отклонения интервалов в указанных пределах свидетельствуют, что достигнутый уровень пуховой продуктивности в совокупности и взаимосвязи с различными внутри породными типами шерстного покрова коз, непосредственно связаны и имеют определенное влияние друг на друга. Приобретенные в результате опыта данные и их анализ указывают на имеющиеся в зависимости от принадлежности к типу шерстного покрова различия в показателях пуховой продуктивности и физических свойств пуховых волокон, в частности по показателям тонины и абсолютной прочности пуховых волокон исследуемых особей. Оценка некоторых показателей мясной продуктивности и отдельных особенностей ее образования у коз разных типов, применительно к конкретным условиям, позволяет использовать ресурсный потенциал козоводства Оренбургской области, как фактор формирования продовольственной безопасности. Изучены и приведены результаты исследований гематологических показателей состава крови. Обоснована возможность увеличения продуктивности коз оренбургской породы разного типа шерстного покрова используя для этих целей их генетические ресурсы.
Ключевые слова
В данной статье приведены сведения по влиянию природных и минеральных подкормок на яйценоскость и вес матки. Практически отсутствуют данные об использовании природных питательных веществ в Узбекистане для повышения продуктивности пчелиных семей местной популяции. Отмечено, что в последние годы в республике из-за хронического недостатка в кормах витаминов, жиров, углеводов, аминокислот, микро- и макроэлементов при подкормке пчел, особенно в ранневесенний период снижается продуктивность пчелиной семьи. В качестве природных кормов для контрольной группы использовался 50 %-ный сахарный сироп, для второй экспериментальной группы 50 %-ного сахарного сиропа + сироп пророщенной пшеницы (солод), а для третьей экспериментальной группы 50 %-ный сахарный сироп+ минеральная добавка с микроэлементом селена. Отмечалось увеличение веса и яйценоскости маток, которых подкармливали солодом и минеральными добавками. Выявлено влияние сиропа пророщенной пшеницы (солода) на продуктивность пчелиных семей в специфических природно-климатических условиях Узбекистана; определено влияние подкормки натуральными и минеральными элементами питания на рост и развитие пчелиной семьи, и суточную яйценоскость маток. В последние годы использование селена в пчеловодстве получило широкое распространение в зарубежных странах, в связи с этим мы стремились использовать селен для повышения продуктивности пчелиной семьи.
Ключевые слова
The importance of honey bees in increasing the yield of agricultural crops is exceptionally great. Questions of pollination of plants by bees are closely related to the task of better use of honey flow. It is also known that different breeds of bees under the same conditions have different productivity, which depends on the biological and economic characteristics of the bees. The purpose of the article is to study and determine the quality of bees in terms of floral migration and floral specialization, by studying the ability to collect pollen in different natural and climatic zones of the country. As a result of the data obtained, the following conclusion can be drawn: the bees from the apiary "Коrоlеvа Sot" of the Turkestan region are distinguished by a wide floral specialization, and they prefer collecting pollen from plants (psoralea drupe, cotton plant, sophora, tamarix, common viburnum, common toadflax), which are both a source nectar and pollen. Bee families of the Enbekshikazakh region mainly deliver pollen from sainfoin, common bruise, colza, mustard, sweet clover, Canadian goldenrod, etc. The priority of bees in collecting pollen from one plant species can be assessed as a weak enterprise in finding new sources of pollen and nectar. Since, the more diverse the species composition of the pollen brought to the hive, the more enterprising the bees are in finding new sources. Such bees are able to quickly migrate to collect nectar and pollen from one plant species to another, which is an indicator of good floral migration. Experimental groups of beekeeping "Rodina" of Akmola region, in the course of the study, it was found that сarnica and сarpathian bees bring pollen from five-lobed motherwort, sweet clover, gravilat colza, common oregano despite the fact that bees of local selection revealed a narrow floral specialization mainly for the massive collection of flax pollen.
Ключевые слова
В данной статье приведены научно-исследовательские работы проведенные в пчеловодческих хозяйствах Алматинской и Жетысуской областях. На восьми пасеках, расположенных в Алматинской и Жетысуской областях, были изучены различные породы медоносных пчел с использованием зоотехнических методов и методов селекции и разведения пчел. В исследуемой отрасли были изучены хозяйственные полезные признаки пчелиных колоний. Результаты исследования не показали существенных различий в продуктивности меда карпатской и краинской пород пчел. Однако для обеспечения максимального товарного выхода меда из пчелиной колонии на пасеке необходимо провести паратипический отбор, целью которого является выявление непродуктивных, слабых и бескровных пчелиных семей. Доказано, что основным направлением хозяйств в Алматинской и Жетысуской областях являются медово-разведенчиские пасеки. Таким образом, результаты изучения различных пород пчел позволили не только установить наиболее экономичное интенсивное разведение в климатических условиях Алматинской и Жетысуской областей, но и сохранить генетический потенциал казахской популяции, который послужит основой для развития пчеловодства в Республике.
Ключевые слова
Балық шаруашылығы – әлемдегі ең маңызды салалардың бірі болып саналады. Кіші Арал теңізінде жеке аулауды есепке алмағанда, жылына 7 мың тоннаға жуық балық ауланады. Ауланатын құнды кәсіптік балықтардың түрлері - ақмарқа, көксерке, табан және т.б. бар. Әртүрлі балық аурулары өнімділіктің барлық түрін төмендететіні, ал инфекция қарқындылығы жоғары болған жағдайда олардың жаппай қырылуына әкелетіні белгілі. Сондықтан табиғи су айдындындарда балық ресурстарын сақтау және көбейту мақсатында кәсіптік балықтардың паразиттік фаунасына зерттеу жүргізіледі. Қазіргі уақытта Арал теңізінің солтүстік бөлігін (Кіші Арал) балық шаруашылығы су айдыны ретінде біртіндеп қалпына келтіру жүріп жатыр. Өзгерген экологиялық жағдай организмдердің алуан түрлілігін жан-жақты зерттеуді қажет етеді. Мақалада 2020 жылы (күзгі және қысқы кезеңдерде) және 2021 жылы (жазғы кезеңде) Кіші Аралдың кәсіптік аудандарында мекендейтін балықтар зерттелінді. Кәсіптік балықтарының негізгі түрлері ретінде табан (Abramis brama) мен ақмарқа (Leuciscus aspius) қарастырылды. Балықтардың жағдайын сипаттау үшін олардың морфобиологиялық көрсеткіштері мен паразитофаунасы зерттелді. Кіші Арал теңізіндегі табан балығының паразиттердің ең көп түрлілігі – 20, ал ақмарқада паразиттердің әртүрлілігі – 5 түрден әлдеқайда төмен паразит анықталды. Ақмарқаны қауымдаластыру (популяция) кезінде, дәл осылай оның санының өсуі, өлшемдік және салмақтық көрсеткіштерінің ұлғаюы анықталды, бұл қоректік қорының қолайлы болуымен байланысты.
Ключевые слова
Осы мақалада Pinus sylvestris L., Lonicera edulis L. және Rubus idaeus L. түрлерінің физиологиялық өсуіне «Agro-MIX», «Agrarka» және «Эпин» биопрепараттарының әсерін зерттеу мақсатында жүргізілген зерттеу мәліметтері келтірілген. Зерттеу жұмысы Ақмола облысы, Бурабай ауданы, Щучинск қаласы аумағында орналасқанорман тұқымбағында жүргізілді. 2022 жылы мамыр айының екінші жартысынан бастап отырғызу және себу жұмыстары жүргізілді. Жұмыста зерттеу нәтижелері мен талдаулары бойынша P.sylvestris сеппелерінің L.edulis L. және R.idaeus L. көшеттерін Аgro-mix – 2%, 6% және 10%; Аgrarka – 0,5%, 1,5% және 2,5%; Эпин – 0,1%, 0,2% және 0,3% мөлшерлемелерімен өңдегеннен кейін келесідей зерттеулер жүргізілді: топырақ құнарлығы мен қышқылдығы, P.sylvestris сеппелерінің өну энергиясы мен өнгіштігі. Осы жылы вегетациялық маусым бойы физиологиялық, фенологиялық, биохимиялық және топырақтық әдістер бойынша мәліметтер жиналып өңделді. P.sylvestris тұқымдарын биопрепараттар ерітінділерімен өңделгеннен кейін өскіндердің өну динамикасы бойынша: өну энергиясы ең жоғары Agrarka 2,5% – 67,8 және өнгіштігі ең жоғары Agrarka 2,5% – 91,2%, ең ұзын өскін Аgro-mix 0,5% – 3,75±0,45 см, ал ең ұзын тамыр 10,6±1,05 см – Agrarka 10% мөлшерлемесімен өнделген үлгілерде анықталды. Сынақ алаңшаларынан мәліметтер әр апта сайын маусым бойы бақылау, өлшеу, есептеу және т.б. әдістермен жүргізілді. Статистикалық мәліметтерді өңдеу жалпыға ортақ Microsoft Excel 2010, SPSS, STATISTICA 13, SNEDECOR бағдарламалық пакетінің көмегімен жүзеге асырылды.
Ключевые слова
Мақалада дақылдардың өнімділігін арттыруға мүмкіндік беретін көптеген міндеттердің бірі келтірілген. Жоғары өнім алу ауыл шаруашылығы үшін маңызды міндеттердің бірі болып табылады. Аймақтық агротехникалық талаптарға сәйкес келетін және бір өтуде топырақты қорғаудың бірнеше технологиялық операцияларын орындайтын, соның ішінде ауыл шаруашылығы дақылдарын себетін машиналарға ерекше назар аударылады. Кез келген ауыл шаруашылығы дақылын себу кезіндегі ең маңызды сипаттамалардың бірі оларды оңтайлы қоректену ауданымен қамтамасыз ету үшін ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқымдарын бір біркелкіорналастыру болып табылады. Қазіргі уақытта қолданылатын себу тәсілдерінде өсімдіктердің қоректену ауданы ұзартылған тіктөртбұрышпен ұсынылған, бұл топырақ құнарлылығын ұтымсыз пайдалануға және сонымен бірге дақылдар өнімділігінің төмендеуіне әкеледі. Өсімдіктерді топыраққа біркелкі орналастыра отырып, оңтайлы қоректендіру ауданын алу топырақ асты-шашып себуді жүзеге асыра алатын сепкіш машиналар мен олардың жұмыс органдарын пайдаланған кезде ғана мүмкін болады. Алайда, топырақ асты-шашып себуге арналған қолданыстағы сіңіргіштердің конструкциялары тұқымдардың тереңдігі мен ені бойынша таралуының қажетті біркелкілігін қамтамасыз ете алмайды, бұл дақылдардың өнімділігінің төмендеуіне әкеледі. Жұмыстың мақсаты өсімдік шаруашылығы саласындағы аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып, топырақ асты-шашып себу үшін сіңіргіштерді жасау және оларды жаңғыртуарқылы СЗС-2,1 сепкіш-культиваторымен орындалатын технологиялық процесті жетілдіру жолымен анықталған кемшіліктерді жою болып табылады. Авторлармен топырақ асты-шашып себу үшін кең қопсытқыш табан негізінде табанды сіңіргіштің конструкциясы, оның жұмыс жасау принципі, сондай-ақ далалық сынақтарды жүргізілген орны, уақыты және қажетті материал мен техникалық құралдарының сипаттамасы ұсынылады. Сонымен қатар өскіндердің пайда болу динамикасын салыстырмалы бағалау, тұқымдарды себудің нақты тереңдігін, өсімдіктердің ауданы бойынша біркелкі таралуын, аудан бірлігінен дақылдың өнімділігін және алынған дақылдың құрылымдық талдауын анықтау бойынша зерттеулер жүргізу процесі егжей-тегжейлі берілген. Зерттеулердің нәтижелері бойынша эксперименттік сіңіргіштермен жабдықталған сепкіштің жұмыс сапасына агротехникалық бағалау жүргізілді. Өсімдіктердің қоректену аумағы бойынша біркелкі бөлінуіне байланысты эксперименттік табанды сіңіргіштермен жабдықталған сепкішпен себілген егістіктерде жаздық бидайдың биологиялық өнімділігі сериялық сіңіргіштермен себілген СЗС-2,1 сепкіш-культиваторының егістерінің өнімділігінен 1,5 ц/га артық, яғни 19,5 ц/га құрады.
Ключевые слова
Шашпалы жем құрамдарын қалыптастыратын араластырғыштардың құрылымдарын сараптау негізінде кезеңді жұмыс істейтін, төртбұрышты тұрқасы қимылсыз, екі горизонталды орналасқан еріксіз араластыратын үйлесімді жұмыс мүшелерінің кезекпен орналасқан учаскелері бар жәй жүрісті араластырғыш ұсынылады. Араластырғыш шығарушы түтіктері мен қақпақтары бар шанақтан, екі мотор-бәсеңдеткіштерден, әр қайсысы қарама қарсы айналатын екі бөліктен тұратын екі жұмыс мүшесінен, жұмыс мүшелерінің үстінде иірлік орамдары орналасқан, екі араластырып тасымалдайтын күрекшелері мен аударып лақтырушы қалақшаларынан тұрады. Араластырып тасымалдайтын күрекшелердің білік өсіне қарағанда бұрылу мүмкіндігі бар. Жұмыс мүшесінің бірінші және екінші бөліктерінің аударып лақтырушы қалақшаларының, иірлік орамдарының, араластырып тасымалдайтын күрекшелерінің радиустары бір біріне тең. Араластырғыш бойлай бағытта төрт учаскеге бөлінген: аударып лақтырушы қалақшалар учаскесі; араластырып тасымалдайтын күрекшелерінің екі учаскесі мен иірлік орамдарының учаскесі. Араластырғыш иірлік орамдарының учаскесі, аударып лақтырушы қалақшалар учаскесі мен араластырып тасымалдайтын күрекшелерінің учаскелерінен құралғандықтан араластыру үрдісіне шығындалатын қуат әрбір учаскенің қоректену қуаттарының сомасына тең болады. Бұл қуат шанақтың пайдалы көлемі мен құраманың орташа биіктігіне, цикл уақытына, жұмыс мүшелерінің айналу жиілігіне және араластыру кезінде құрғақ шашылмалы материалдардың физика-механикалық қасиетіне байланысты анықталады.
Ключевые слова
Первоочередной задачей современного скотоводства является удовлетворение постоянно растущих потребностей населения страны в продуктах питания. Сегодня остро стоит проблема роста производства говядины, занимающей ведущее место в мясном балансе страны. Все последние годы эта задача решалась за счет выращивания скота молочных и комбинированных пород, который и в ближайшей перспективе очевидно останется основным источником производства говядины во всех хозяйствах Республики Казахстан. Чтобы обеспечить дальнейший рост производства говядины, необходимо использовать все имеющиеся резервы, в первую очередь ~ специализированное мясное скотоводство, как мало- затратную отрасль производства мясной продукции исключительно высокого качества. Успешное развитие мясного скотоводства требует не только стабильный уровень кормовой базы и внедрения новых прогрессивных технологий, но и прежде всего улучшения генотипа животных с целью повышения его продуктивности. В статье приведены результаты классного состава стада калмыцкой породы, показатели живой массы быков-производителей, коров и молодняка, характеристика волосяного покрова молодняка по сезонам года. Также рассчитана экономическая оценка эффективности выращивания молодняка калмыцкой породы в возрасте 15 месяцев.
Ключевые слова
Мақалада ауылшаруашылық өндірісіндегі энергетикалық қуаттарды бөлу қарастырылады. Тұтынудың жалпы үлесінен энергияның негізгі тұтынушыларына толық талдау, сондай-ақ мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологияларына талдау, табиғи ресурстардың энергетикалық шығындарын оларды қолданудың технологиялық реттілігімен саралау ұсынылған. Фермаларда қолданылатын негізгі технологиялық жабдықтар және жем өндіру мен дайындаудың технологиялық процестері, сондай-ақ олардың жұмыс шарттары қарастырылады. Ауыл шаруашылығында қолданылатын электр қозғалтқыштары көптеген технологиялық процестердің соңғы буыны бола отырып, шығарылатын өнімнің сапасына айтарлықтай әсер етеді, осыған байланысты қазіргі заманғы ауылшаруашылық өндірістерінде жаңа жабдықтарды қолдануға байланысты агроөнеркәсіптік кешен тұтынушыларын электр энергиясының нормаланған сапасын қамтамасыз ету мәселесі айтылды. Агроөнеркәсіптік кешенде энергетикалық тиімділікті арттыру жөніндегі шаралар қаралды. Агротехникалық кешен объектілерімен қоректендірілетін электр энергиясының сапасын жақсарту бойынша қорытындылар ұсынылған. Оған электр энергиясын аралас өндіру жүйелері, мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығында заманауи технологияларды қолдану, энергия үнемдеу, сондай-ақ Smartgrid жаңа технологиялары кіреді.