Высокопатогенные штаммы Str. agalactiae и S. аureus вызывают маститы тяжелой степени и провоцируют хроническое воспаление при высоком показателе соматических клеток, что делает молоко непригодным для использования. Проблема лечения маститов в ветеринарии осложняется ростом количества антибиотикоустойчивых форм патогенных микроорганизмов. Целью данной работы явилось выделение, идентификация и оценка уровня антибиотикорезистентности изолятов Str. agalactiae и S. аureus к основным группам антибиотиков, применяемых в ветеринарии, а также рекомендованных EUCAST. В работе представлены результаты изучения основных фенотипических свойств S. аureus и Str. agalactiae, выделенных из молока коров с клиническими и субклиническими формами мастита. Для исследований, проведенных в течение 2021 года, было отобрано 698 проб молока, выделено и идентифицировано 69 изолятов S.aureus (9,8%) и 26 изолятов Str. agalactiae (3,7%). Исследования на чувствительность к антибиотикам проводили диско-диффузным методом. Наибольшее количество изолятов были резистентны к группе β – лактамных антибиотиков: среди S. аureus устойчивы к ампициллину – 75,3%, амоксоциллину - 62,3%, бензилпенициллину - 69,4%; Str.agalactiae наиболее устойчивы к бензилпенициллину – 80,7%, амоксициллину 69,2%, ампициллину 50%. На втором месте наблюдали резистентность к аминогликозидным антибиотикам: S. аureus- неомицину – 43,4%, Str. agalactiae – канамицину -61,5%. Менее устойчивы к тетрациклинам и макролидам. Полученные результаты свидетельствуют об актуальности проблемы антибиотикорезистентности в северном регионе Казахстана и необходимости поиска путей решения.
Ғылым және білім / Наука и образование
2022. — Выпуск 1-1
Содержание:
Лептоспироз относится к широко распространенным зоонозам. Являясь типичными гидробионтами, лептоспиры способны длительное время сохранять свою жизнедеятельность в природных водоемах, которые играют важную роль в поддержании цикла заражения человека и животных. Целью исследования явилось изучение предрасполагающих эколого-географических факторов и эпизоотологических особенностей лептоспироза животных на юго-востоке республики Казахстан. К числу географических, природно-климатических предпосылок возникновения и распространения лептоспироза животных в данном регионе является теплый, умеренно-влажный климат, с развитой сетью небольших рек и озер, большая плотность восприимчивых к лептоспирозу сельскохозяйственных, непродуктивных домашних и диких животных. В статье представлены результаты изучения распространения лептоспир в образцах воды крупных природных источников (река Или, озеро Балхаш, водохранилище Капчагай) методом массивного параллельного секвенирования и дальнейшего метагеномного анализа. Независимо от географического расположения сбора водных образцов на территории региона, количество ридов соответствующих роду Leptospira составляет от 0,4 до 0,6% от общего количества ридов, относящихся к бактериям. В микробиоме исследованных водных объектов содержатся от 12 до 21 видов лептоспир. Доля патогенных лептоспир в общем количестве ридов, относящихся роду Leptospira, в воде реки Или составляет от 14,81%, водохранилища Капчагай - 11,73%, озера Балхаш - 21%. Обследование на лептоспироз сельскохозяйственных животных показало, что инфицированность лептоспирозом крупного рогатого скота в РМА составил 5,8%, мелкого рогатого скота 3,8%, свиней – 4,5%. Показатель инфицированности животных по результатам ИФА превышает показатели РМА на 1,4%. При этом доля положительно реагирующих животных среди крупного рогатого скота составил 7,87%, мелкого рогатого скота – 4,64%, свиней – 4,5%. Этиологическая структура лептоспироза у крупного рогатого скота представлена лептоспирами Pomona, Hebdomadis, у мелкого рогатого скота – Grippotyphosa, у свиней - Pomona.
Ключевые слова
Авторами работы для оценки состояния тела коров голштинской породы в транзитный период было использовано приложение к смартфону BCS COWDITION, которое позволяет быстро определить показатели BCS в условиях хозяйства. Работа проведена на молочной ферме ТОО «Медеу Коммерц» Карасайского района Алматинской области, результаты экспериментов демонстрируют, что высокая результативность искусственного осеменения была у коров с показателями BCS 3,25 и 3,75 баллов. Животные с более низкими (2,75) и высокими (4,25) показателями BCS имели низкую фертильность, что косвенно показывает о нарушений метаболизма. Всего были проанализированы показатели воспроизводительной функции 63 коров в транзитный период с 30 по 120 дни лактации, из них 24 коровы оказались стельными, что составляет 38,09%. Таким образом, показатели BCS следует учитывать при искусственном осеменении коров, результативным будет осеменение коров, которые имеют в транзитный период показатели BCS от 2,75 до 3,75, у животных оплодотворяемость с более низкими и высокими показателями BCS низкая, снижение или наоборот повышение уровня BCS косвенно, указывает на нарушение энергетического баланса.
Ключевые слова
Батыс Қазақстан облысының аумағындағы Жайық өзенінде ауланған кәдімгі жайын (Silurus Glanis L.) балығының аналықтарының массасы 4,9 кг тартты, ал дене ұзындықтары 84,2 см, сол сияқты аталықтарда 4,3 кг және 79,1 см болды. Кәдімгі жайындардың метоболизмдік процесстерінің жоғары деңгейде екендігін ауланған жайындардың қандарындағы гемоглобиннің концентарциясы 37,59 г/л және лейкоциттердің көлемі 19,73 г/л анық көрсетті. Эритропоэз көрсеткіштерінен жетілген эритроциттері (86,4%) мен базофильді эритроциттері (9,18%) жоғары болды. Балықтар (6+) қандарының сарысуының биохимиялық көрсеткіштері зерттелінді. Алынған мәліметтерімізде кәдімгі жайындардың жалпы ақуыздар көрсеткіші 26,27 г/л, глюкозаның көлемі 4,29 ммоль/л, альбумин 10,68 г/л, амилаза 7,18 бірлік/л болды. Жайындардың омыртқаларының саны 72,43 дана, жҥректерінің салмағы 1,24 г, дене салмағының 0,09 % үлесін құрады, сол сияқты бауырлары 3,09 г және 2,24%, бүйректері 0,94 және 0,68%, көкбауырлары 0,82 г және 0,06% болды. Жайынның жүзу көпіршігінің ұзындығы 8,34 см, ал ені 3,49 см құрады. Әр түрлі жастағы кәдімгі жайын балығының асқорыту жүйесінің даму көрсеткіштері зерттеу барысында қарын-ішектерінде өзінің дене ұзындықтарының 21-27% жететін балықтармен коректенетіндері анықталды. Жайын балығының массасы мен ішектерінің ұзындықтарын салыстырғанда 2+ жастағыларда арақатынастары 1:0,43 (1383г :31,51см) болса, 6+ жастағы дарақтарда 1:31,14 (4673 :148,59) аралығында болды. Өзенде аналықтардың уылдырық шашу жасы 3+ жеткенде басталады, олардың уылдырықтарының диаметрі 2,05 мм және саны 128 дана, ал 4+ жастағыларда диаметрі 2,15 мм болса олардың сандары 67,7 есеге өсті. Жайықтың әртүрлі аудандарынан ауланған 6+ жастағы аналықтарда уылдырықтарының диаметрі орташа 2,24 мм қҧрап 3+ жастағылардан 10,9% үлкен болды, балықтың 1 кг дене салмағына келетін уылдырықтың көлемі 3+ жастағыда 0,39% болса 6+ аналықтарда 1,02% болып шықты.
Ключевые слова
Цель исследований: установить видовой состав и степень инвазированности сайгаков основными гельминтами, а также определить эффективность супрамолекулярного комплекса албендазола с поливинилпирролидоном против них в условиях Западно-Казахстанской области. Материалы и методы. Для изучения инвазированности гельминтами сайгаков использовали неполное гельминтологическое вскрытие по К.И. Скрябину. Испытание супрамолекулярного комплекса албендазолапроводили на 30 сайгаках, спонтанно инвазированных стронгилятами пищеварительного тракта и мониезиями. Животным разных групп по 10 голов назначали однократно перорально супрамолекулярный комплекс с албендазолом в дозе 2,0 мг/кг по ДВ в сравнении с базовым препаратом албендазола в дозе 7,5 мг/кг по ДВ. Кᴏʜᴛрᴏлеᴍ ᴄлужᴎла группа сайгаков, ʜе ᴨᴏлучаʙшая ᴨреᴨараᴛ. Эффеᴋᴛᴎʙʜᴏᴄᴛь ᴨреᴨараᴛᴏʙ учᴎᴛыʙалᴎ ᴨᴏ даʜʜыᴍ ᴋᴏᴨрᴏᴏʙᴏᴄᴋᴏᴨᴎчеᴄᴋᴎх ᴎᴄᴄледᴏʙаʜᴎй ᴄайᴦаᴋᴏʙ ᴍеᴛᴏдᴏᴍ флᴏᴛацᴎᴎ дᴏ ᴎ через 14 ᴄуᴛ ᴨᴏᴄле ʙʙедеʜᴎя ᴨреᴨараᴛᴏʙ. Реᴈульᴛаᴛы ᴎ ᴏбᴄуждеʜᴎе. Эᴋᴄᴛеʜᴄᴎʙʜᴏᴄᴛь ᴎ ᴎʜᴛеʜᴄᴎʙʜᴏᴄᴛь ᴎʜʙаᴈᴎᴎ ᴄайᴦаᴋᴏʙ ʙ Заᴨадʜᴏ-Каᴈахᴄᴛаʜᴄᴋᴏй ᴏблаᴄᴛᴎ ᴍᴏʜᴎеᴈᴎяᴍᴎ ʙ ᴄредʜеᴍ ᴄᴏᴄᴛаʙᴎла 37% и 7±0,8 эᴋᴈ./ᴦᴏл.; эхᴎʜᴏᴋᴏᴋᴋаᴍи 25 и 3±0,2; ᴛрᴎхᴏᴄᴛрᴏʜᴦᴎлаᴍи 62 и 47±3,8; ᴏᴄᴛерᴛаᴦᴎяᴍи 87 и 38±2,5; ᴍаршалаᴦᴎяᴍи 87 и 52±4,5; ᴦеᴍᴏʜхаᴍи 75 и 34±2,8; ʜеᴍаᴛᴏдᴎраᴍи 87 и 27±1,2; ᴛрᴎхᴏцефалаᴍи 25 и 9±0,8, ᴄᴏᴏᴛʙеᴛᴄᴛʙеʜʜᴏ. СМКА ʙ дᴏᴈе 2,0 ᴍᴦ/ᴋᴦ ᴨᴏДВ ᴨᴏᴋаᴈал 100%-ʜую эффеᴋᴛᴎʙʜᴏᴄᴛь ᴨрᴏᴛᴎʙ ᴄᴛрᴏʜᴦᴎляᴛ ᴨᴎщеʙарᴎᴛельʜᴏᴦᴏ ᴛраᴋᴛа ᴎ ᴍᴏʜᴎеᴈᴎᴎй ᴨри 80-70%-ʜᴏй эффеᴋᴛᴎʙʜᴏᴄᴛᴎ баᴈᴏʙᴏᴦᴏ ᴨреᴨараᴛа албеʜдаᴈᴏла.
Ключевые слова
Известно, что при описторхозе, важное значение в определении напряженности инвазии в очагах имеют показатели зараженности рыб личинками трематод семейства Opisthochidae. Проведенные исследования по определению видового состава трематод семейства Opisthochidae, паразитирующих у рыб семейства карповых (лещ, обыкновенный карп/сазан, карась, язь) и окуневых (окунь) на реке Иртыш в Павлодарской области показали, что из всех видов карповых рыб в циркуляции гельминта основным вторым промежуточным хозяином является язь. Из 23 исследованных язей 20 (ЭИ 86,60%, ИИ 1-9 экз.) были заражены трематодами семейства Opisthochidae. У 20 инвазированных язей в ПЦР были установлены 2 вида трематод: O.felineus у 17 язей и Methorchis bilis у 3 язей. Другие исследованные виды рыб личинками описторхид инвазированы не были. Анализ заболеваемости людей по Павлодарской области проведен по данным НЦП санитарно-эпидемиологической экспертизы и мониторинга РК в ретроспективе 12 лет. Высокие показатели заболеваемости населения Павлодарской области описторхозом напрямую связаны с преобладанием в рационе питания недостаточно обезвреженной, кроме того, в высокой степени инвазированной метацеркариями трематод карповых видов рыб (сушеной, вяленой, холодного копчения и т.д.).
Ключевые слова
The total number of sheep in the Republic of Kazakhstan, according to the Statistics Committee, is 16.399 million heads, including 955974 heads in the West Kazakhstan region, 11.7% of the total livestock. Crossbred sheep breeding is developing in the West Kazakhstan region. The article discusses a comparative assessment of the effectiveness of the use of abectin and albendazole in sheep moniesiosis. The development of sheep breeding is hindered by many factors, such as the imperfection of the feeding system, production, management methods, etc. One of the most common reasons that do not allow to fully realize all the possibilities of this industry is a parasitic infection. According to the norms of the World Health Organization, the consumption of lamb meat per year by one person should be 18.2 g. However, there are many reasons that interfere with sheep farming on farms, as well as reducing the quality of meat. These include diseases of sheep, in particular monesiosis. The distribution and causes of the foci of moniesiosis in the West Kazakhstan region have been studied. Based on the methods of veterinary and sanitary examination, the safety of drugs for the consumer has been confirmed, but at the same time the nutritional value of the meat of an animal with moniesiosis is reduced. Based on the analysis and generalization of experimental data, their testing in production conditions, it was determined that the drug "Abictin injection" at a dose of 1 ml / 50 kg (0.2 ml / kg) of body weight, has a pronounced anthelmintic effect on the cestode of the genus Moniezia.
Ключевые слова
В статье собраны материалы научных иследовании по основным видам гельминтов у сайгаков в Западном Казахстане, которые также паразитируют у овец и других сельскохозяйственных жвачных животных. При сравнительном исследовании показателей зараженности отдельными гельминтами сайгаков и овец были отличительные различия. Изучены эпизоотологические показатели гельминтофауны у сайгаков с целью оценки эпизоотического состояния территории, причины возникновения очагов инвазии (ценуроза, мониезиоза и эхинококкоза) в крестьянских хозяйствах Казталовского и Жаныбекского районов Западно-Казахстанском районах. Изучена зараженность гельминтами сайгаков Уральской популяции в Западном регионе Казахстана. По результатам копроовоскопических исследований у сайгаков обнаружены 4 вида гельминтов: Oesophagostomum venulosum, Trichocephalus skrjabini, Nematodirus gazellae, Moniezia expansa и 1 вид простейших: ооцисты Eimeria elegans / Eimeriamanafovae. В результате контактов диких и домашних животных может происходит обмен патогенами, кругооборот гельминтов среди разных видов животных в регионе Западного Казахстана. Таким образом, можно предположить, что сайгаки уральской популяции, могут в какой - то степени быть резервуарами гельминтного очага и способствовать дальнейшему заражению сельскохозяйственных животных в данном регионе, вблизи фермерских хозяйств.
Ключевые слова
Мақалада Батыс Қазақстан облысының Жәнібек және Казталов аудандарының Орал популяциясының киіктерінің гельминттермен зақымдану көрсеткіштері бойынша зерттеу материалдары берілген. Біз 2021 жылдың жазғы (маусым) және күзгі (қыркүйек) кезеңдерінде зерттеу жүргіздік. Осылайша, 2021 жылдың жазында киіктердің нәжісінен 101 сынама алынды. Дарлинг копроовоскопиялық зерттеулері барысында Орал популяциясы киіктерінің 70 басы гельминттердің 5 түрімен зақымдалғаны анықталды: Oesophagostomum venulosum, Trichocephalus skrjabini, Nematodirus spathiger, Nematodirella sp., Moniezia expansa. Залалданудың жалпы пайызы 69,30% құрады: эймериоз – 88,57% (62 бас) бір көру аймағында 1-ден 200 ооцистаға дейін инвазия қарқындылығымен (ИИ); эзофагостомалар, нематодиралар және нематодиреллалар - 5,94% (6 бас) ИИ 1-2 жұмыртқасы бар; мониезиоз және трихоцефалоз – 4,28% (3 бас) ИИ 1. Сондай-ақ эймериямен қатар Moniezia expansa инвазиясының жоғары қарқындылығы байқалды. 2 киікте микроскоптың 1 көру алаңында 1 жұмыртқа, үшінші киікте микроскоптың 1 көру алаңында 142 жұмыртқа анықталды. Айта кету керек, ауруға шалдыққан 70 киіктің 13-інде (18,57%) аралас инвазия, 57-де (81,42%) моноинвазия анықталған. 2021 жылдың күзінде зерттеуге 95 нәжіс сынамасы алынды, оның ішінде 17 киік зақымданған, бҧл инфекцияның 17,89%-ын құрады. Залалданған киіктере гельминттердің 4 түрі анықталды: Oesophagostomum venulosum, Strongyloides papillosus, Nematodirus spathiger, Nematodirella sp. және қарапайымдылардың 2 түрі: ооцисталар Eimeria elegans (Eimeria manafovae), Eimeria tekenovi. Киіктердің эймериозбен жұқтыруы 76,47% (13 бас) бір көру алаңында 2-ден 27 ооцистаға дейін ИИ; 2 киік нематоциттер мен нематодиреллалар, сонымен қатар стронтилоидтармен (ИЭ 11,76%, ИИ 1-7 жұмыртқа); эзофагастомалар – 3 киік (ИЭ 17,64%, ИИ 2-13). Осылайша, ауруға шалдыққан 17 киіктің 4-інде (23,52%) аралас инвазиялар, 13-інде (76,47%) моноинвазиялар анықталған.
Ключевые слова
The article presents methods of express diagnostics and a laboratory method for determining the presence of ketone bodies in blood and urine. The research was carried out in 2018-2019 at the Department of "Veterinary Medicine" of NJSC «Kazakh Agrotechnical University named after S. Seifullin», in the farms of Akmola, Pavlodar and North Kazakhstan regions. The objects of research are cows of Holstein black-and-white and Simmental breeds (n=60) of the first and second lactation, during the early and late start, as well as in the first two weeks after calving. All breeding stock, taking into account the level of ketone bodies, was divided into groups: up to 1 mmol/l – clinically healthy, 1-2,5 mmol/l – subclinical ketosis, more than 2,5 mmol/l – clinically pronounced ketosis. Diagnosis of ketosis and diseases of reproductive function was carried out taking into account the early and late start, as well as the timing after calving cows. Ketone bodies in urine were determined in a qualitative and semi-quantitative way by the equipment of Keto-txt and Girul, Dirul Industrial Co., LTD and according to the Lestrade test method in laboratory conditions. The effectiveness of diagnostic methods for clinical and subclinical ketosis is 85-90%, the laboratory method of urine according to Lestrade is 87%, ultrasound examination of the reproductive system is 80%, rectal examination is 85-93%.
Ключевые слова
Автор статьи Абдрахманов Т. Ж. на основе собственных исследований установил зависимость физико-химических показателей проб молока здоровых и больных коров в зависимости от сроков лактации. Субклинический мастит по частоте возникновения многократно превалирует над клиническим маститом. Наряду со снижением секреции молока, отмечено изменение его физико-химических показателей. Для решения поставленных задач исследователем в опыт были взяты коровы черно-пестрой породы, а также использовались лабораторные методы, применяемые в ветеринарии. Сутью научного исследования явилось установление закономерности физико-химических показателей в пробах молока здоровых и больных субклинической формой мастита коров. В научном аспекте представлены результаты эксперимента по изучению физико-химических показателей проб молока коров в лабораторных и производственных условиях. Установлено, что при субклиническом мастите молоко не имеет видимых изменений, отличается от молока здоровых коров только по физико-химическим показателям, в частности, увеличением количества соматических клеток. Также отмечено снижение пищевой ценности молока, в результате чего в молочных продуктах увеличиваются энтеротоксины, что представляет опасность для здоровья людей, вызывая у них расстройства желудочно-кишечного тракта.
Ключевые слова
Мемлекет шикізатты экспорттаумен қатар, шикізаттарды ӛңдеу арқылы сапалы өнім дайындауға көптеп көңіл бөлуде. Осыған сәйкес, халықты қауіпсіз, сапалы ет және ет өнімдерімен қамтамасыз ету барысында терісі бағалы жануарлар етінің сапасын, тағамдық құндылығын, қауіпсіздігін зертханада кешенді зерттеулер арқылы анықтау бҥгінгі кҥннің өзекті де маңызды мәселесі болып отыр. Бүгінгі таңда, мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігі басым бағыт болып табылуда және ол арқылы елдің әлеуметтік-экономикалық тұрақты дамуы қамтамасыз етіледі. Яғни, қосымша ет өнімдерін алуға мүмкіндіктер туындар еді. Елімізде тағам қауіпсіздігі және ветеринарлық-санитарлық қағидалар жөнінде тиісті құжаттар қабылданған. Олар ет және ет өнімдерінің қауіпсіздігін арттыру мәселесін зерттеуге және оның мүмкіндіктерін жоғарылату маңыздылығы жөнінен алдыңғы қатарда түр. Ветеринариялық (ветеринариялық-санитариялық) қағидаларда бағалы терісі үшін арнайы өсірілетін саз құндызы сойыс жануарлары ретінде қарастырылмаған. Ауруларды болдырмау немесе ветеринарлық түрлі іс шараларды жүргізу есебінен олардың алдын-алу арқылы тағам қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүзеге асырылады. Еліміздегі көптеген шаруашылық субъектілерінде терісі пайдаға асырылғаннан соң, көптеген саз құндызы еті мен ішкі мҥшелері жарамсыз деп табылып, есептен шығарылуда. Дегенмен, олар сол шаруашылықтарда тағам ретінде пайдаланылуда, сонымен қатар әуес ас ретінде сұранысқа ие болуда. Сондықтан, ғылыми-зерттеу жұмысымызда саз құндызы ұшасы мен мүшелеріне ветеринарлық санитарлық сараптама жүргізіп, етінің сапасы мен қауіпсіздігі тексеріліп, тағамға жарамдылығы анықталды. Салыстыру ретінде үй қояны еті алынды.
Ключевые слова
Зерттеулер Орал өңіріндегі кең тараған советтік шиншелла тұқымды қоян аналықтардың орташа төлдегіштік көрсеткіштері және оның өзгергіштігі анықталынды. Тәжірибеге жүргізген қожалықтар бойынша жас аналықтардың орташа төлдегіштігі 6,28 бастан, 21-күндегі тірі қалған көжектердің көлемі 92,7% құрады. Тәжірибелі каналықтар жылына 6,05 реттен төлдеді, жылдық әр аналықтан алынған көжектердің саны 30-32 басты құрады. Аналықтардың орташа сүттілігі 1867 г, ауытқулары 18,7% құрады. Туылған кезде көжектердің орташа тірі массасы 69,1г, 21-ші күндері 279,3 г, 150 күнделіктеріндегі салмақ 3736,6 г болды, 0-150 күндері аралығында өсу қарқындылығы 54,07 есені қҧрады. Тәжірибиедегі жас қояндардың ӛсулері мен дамуларының көрсеткіштері ретінде олардың физиологиялық жағдайларына сипаттама беретін белгілері тексеріліп, олардың тұқымға тән деңгейде екендігі анықталынды. Жас қояндардың өсу барысындағы қандарының гематологиялық көрсеткіштері зертелініп, олардың гемоглобиндері 96,05 г/л, эритроциттері 7,98х1012 /л және лейкоциттері 6,49х109 /мл болып шықты.
Ключевые слова
Мақалада «Халал Қасап» АӨК шарттарында ірі қара малдың ет өнімділігі және етінің сапасы бойынша тәжірбие жұмыстары көрсетілген. Ірі қара мал төлінің өнімділігін, сапасы мен қауіпсіздігін зерттеу бойынша зерттеулер жҥргізілді. Еліміздің Оңтүстік өңірінде өсірілетін жергілікті етті ірі қара мал тұқымдарын үш топқа бөліп, әр топта 10 ірі қарадан зерттеу жұмыстары жүргізілді. Жас малдың жасы мен тірі салмағының ет өнімділігі мен ет сапасына әсері жергілікті етті ірі қара мал тұқымдарының бұқаларындағы тәжірибеде, әрқайсысында 10 малдан тұратын үш топта анықталды. Барлық тәжірибелік топтардың бұқаларының рационы күніне 650-700 г өсуге арналған. Олар 10-15 кг жүгері сүрлемінен, 10-15 кг жылдық шөптерден, 2-5 кг концентраттардан тұрды. Орта есеппен 120 есептік күн ішінде 1 бас есебімен рационның қоректілігі тәулігіне 1 топта – 7,1; 2 топта-8,07 және 3 топта – 9,7 азықтық бірлікті құрады. Бордақылаудың есептік кезеңінде бірінші топтағы жергілікті етті ірі қара мал тұқымдарының рационының құрылымында құнарлы азықтың үлес салмағы 35,2% – ды, екіншісінде – 43,4% - ды, ал үшіншісінде-46,4% - ды құрады. 3 топ бойынша әртүрлі жастағы бордақыланған бұқашықтарды сою көрсеткіштері және ұшаларының морфологиялық құрамы, бұқашықтар етінің химиялық құрамы, бұлшықет ұлпасындағы маңызды аминқышқылдарының құрамы, тәжірибелік бұқалардың майы мен етіндегі хлорорганикалық пестицидтердің құрамы анықталды. Балалар тамағына жарамды еттің химиялық құрамын зерттелді. 23-24 ай жасында бордақылаудан алынған бұқашықтарда жұптасқан ұшаның ең жақсы шығымы (56 %) және балалар тамағына жарамды еттің көп мөлшері (65%) болды.
Ключевые слова
Мақалада батыс өлкесінде "Атамекен" ТӨШ-да бағып-күтілетін әр түрлі генотипті төлдердің тірі салмақтары динамикасының салыстырмалы деректері мен 4–4,5 айлық қозыларының бақылау сойысы көрсеткіштері келтірілген. Зерттеулер жүргізу үшін үш аналық топтан шағылыстыру арқылы кроссбредті будандар алынды, олардың біріншісі – ақжайық саулықтары мен ақжайық қошқарларымен шағылыстырудан (АЕЖ х АЕЖ) алынған төлдер болса, екіншісі – будан ½ солтүстік кавказдық х ½ ақжайық етті-жүнді (½СК х ½АЕЖ), ал үшіншісі - куйбышевтық қошқарларымен (КБ х АЕЖ). Туылған кездегі тірі салмақтары нәтижесі бойынша солтүстіккавказдық және куйбышевтық қошқарларының төлдері ақжайық етті-жүнді ұрпақтарымен салыстырып қарағанда жоғары болды: еркек қозылар – 6,1 және 10,7 %; ұрғашы қозылар – 5,8 және 7,8%. Екінші және үшінші топтағы төлдердің басымдылық 4,5 айлық, 8 және 12 айлығында да бірінші топпен салыстырғанда сақталды. Будан солтүстіккавказдық және куйбышевтық кроссбредті аталық қошқарларымен шағылыстырылып алынған екінші және үшінші топтарындағы бір жастағы тоқтылары ақжайық биязылау етті-жүнді қатарластарынан 3,4 және 8,1 % -ға жоғары болды. Бақылау сойысы деректері бойынша, үшінші топтағы етті-жүнді еркек қозылардың ет өнімділігі жоғары екені байқалды–сойыс салмағы бойынша бірінші топтағыдан 1,3 кг немесе 10,0%, екінші топтан – 2,6 кг немесе 20,4 % артты.
Ключевые слова
В статье приводятся показатели потребления отдельных видов кормов, сухого вещества, кормовых единиц обменной энергии, переваримого протеина бычками красной степной (I группа), симментальской (II группа) и казахской белоголовой (III группа) пород на 18-месячный период выращивания. Дан анализ динамики живой массы бычков подопытных групп по возрастным периодам. Установлено, что бычки симментальской породы II группы превосходили сверстников красной степной (I группа) и казахской белоголовой (III группа) пород по потреблению отдельных видов кормов на 5,03-20,33%, сухого вещества – на 2,90-11,89%, кормовых единиц – на 8,04-11,97%, обменной энергии – на 8,43-11,77%, переваримого протеина – на 8,01-9,72%. Минимальным потреблением кормов, питательных веществ и энергии характеризовались бычки красной степной породы (I группа). Аналогичные межгрупповые различия, обусловленные генотипом молодняка, отмечались и по живой массе. При этом бычки красной степной и казахской белоголовой пород уступали сверстникам симментальской породы по ее уровню при рождении соответственно на 19,68% и 12,18%, в 6 мес – на 19,76% и 8,93%, в 12 мес – на 15,16% и 7,40%, в 12 мес – на 12,41% и 5,86%.
Ключевые слова
Орал өңіріндегі ортаорыс араларын зерттеулерде, олардың негізгі экстерьлік көрсеткіштері тексеріліп 3-ші тергиттерінің ұзындығы 6,0-6,5 мм, 3-ші стерниттерініңке 3,0-3,5 мм құрап, таза тұқымдық екендігі анықталынды. Тұқымдық агрессивтілігімен ерекшеленді. Салыстырмалы тексергенде далалық және жертөледегі қыстатуларда далалықтың артықшылығы анықталынды. Ортаорыс тұқымды аналықтары алғашқы жұмыртқалауды сәуір айында, күн жылынғанда бастады. Бүл кездері аралар үшін алғашқы гүлдеуші өсімдіктер гүлдеуей бастады, нектар алуға болатын кезеңдер ашылды. Тұқымдық аналығының тәуліктік жұмыртқалаушылығы жоғары (2182 дана). Ара ұясының балының табиғы тазалығын анықтаудағы көрсеткіштер: диастаза сандары 10,16-14,36 Готе бірлігі, редукцияланған қанттың массалық үлесі 82,48-83,19%, сахарозаның 0,88-0,97% болды. Омарталардан алынған балауыздың иісі табиғи балауыздылық, түстері сары, сындырыл-ғандағы құрылымы майда түйіршекті, біртекті. Ұяның маусымдық балауыздық өнімділігі 738-742 г. Тәжірибиелік омарталарындағы аралардың маусымдық прополистік өнімділігі 43,2-50,2 г, бұл жоғары деңгейлік көрсеткіштер қатарынды. Аралардың көбейушілік-бөлінушілік шығуға ынталылығын анықтауда, ортаорыс тұқымды аралардың биологиялық бөлінушілік қасиеттері біршама тұрақтықты (21,1-23,8%). Қортынды: Орал өңірінде ортаорыс аралары жоғары өнімділіктерімен ерекшеленді, оларды омарталарда молынан ұстауға болады.
Ключевые слова
Қазіргі уақытта балқаш қара балығының Schizothorax argentatus (Kessler) популяциясының саны кұрт азайған. Кәсіптік маңыздылығын жоғалтқан түр. Осыған байланысты Халықаралық табиғатты қорғау одағының (IUCN) қауіпті түрлерінің Қызыл кітабына енгізілген балқаш қара балығы «осал» (VU) санатты эндемик түр болып табылады. Балқаш қара балығын сақтап қалудың бірден-бір жолы жасанды ұдайы өндіру (өсімін молайту) жұмыстарын жүргізу. Өсіру кезінде даму сатысын зерттеу керек. Бұл түрдің эмбриональды дамуын зерттеудің практикалық маңызы жоғары. Эмбриологиялық дамудың негізгі кезеңдерін және олардың өсу жылдамдығын зерттеу балқаш қара балығын жасанды өсіру жұмыстарын оңтайландыруға мүмкіндік береді. Зерттеу үшін балқаш қара балығының аналық және аталық особьтары алынды. Аталық особьтардың жасы 6-дан 9 жас аралықтарында, ал салмағы 245-тен 982 г –ға дейін, аналық особьтардың жасы 8-ден 11 жас, ал салмағы 840-тан 1725 г-ға дейінгі аралықтарда алынды. Қара балықтың аналықтарының тұқымдылығы жасына және ұзындықтарына байланысты 11880-61550 дана. Балқаш қара балығының эмбриональді дамуы 8 кезеңнен және постэмбриональді дамуы 4 кезеңнен тұрды. Даму кезеңдері жалпы тұқы балықтарына сәйкес келеді.
Ключевые слова
В настоящее время наблюдается резкое сокращение численности осетровых рыб природных популяций в местах традиционного местообитания. В связи с этим актуальное значение приобретает их искусственное воспроизводство, где перспективной технологией выращивания является установки с замкнутым циклом водообеспечения (УЗВ). При этом важным вопросом остается обеспечение зрелыми производителями, который можно решить путем создания собственных ремонтно-маточных стад (РМС). В статье приводятся данные рыбоводно-биологических показателей особей ремонтно-маточного стада сибирского осетра, формируемого в условиях установки замкнутого цикла водообеспечения на базе ЗКАТУ им.Жангир хана. Проанализированы половой и количественный состав, морфометрические показатели, рост и развитие исследуемых рыб. Было установлено, что в РМС сибирского осетра преобладают самки (55,0%), на долю самцов приходится 28,3 %. Особи сибирского осетра обладают высокой адаптационной способностью, о чем свидетельствует их высокая выживаемость. Особое внимание уделено химическим и физическим параметрам воды в бассейнах. Определены абиотические факторы (температура, содержание в воде растворенного кислорода, гидрохимический состав воды) при которых происходит нормальное рост и развитие рыб. Оптимальной температурой воды в бассейнах является 18,0 – 23,7оС, содержание растворенного кислорода в воде - 4,1 – 6,8 мл/л.
Ключевые слова
Мақалада бекіретұқымдас балықтарды (орыс бекіресі, сібір бекіресі, сүйрік және т.б) өлтірмей, тірі күйінде алынған уылдырықтарды өңдеудің технологиясын жетілдірудің зерттеу нәтижелері және уылдырықтарды өңдеу бойынша технологияны жетілдірудің регламенттері келтірілген. Бұл әдістеме көбінесе бекіре өсіру шаруашылықтарында бекіретұқымдас балықтарды өсіріп олардан өлтірмей уылдырық алған кезде қолданылады (орыс бекіресі, сібір бекіресі, сүйрік және т.б). Бекіретұқымдас балықтарынан өлтірмей алу әдісімен алынған уылдырықтарды өңдеу технологиясын жоғары деңгейде жүргізу үшін мақалада зерттелінген обьектілермен аймақтардың тиімділігі келтірілген. Сонымен қатар технологиялық факторларды сақтаушы қолайлы параметрлердің көрсеткіштері – температуралық режим, шылымсыздандырудың түрі мен режимдері келтірілген. Зерттеу нәтижелеріндегі әдістеме бойынша уылдырықтарды өңдеу барысында уылдырықтың химиялық құрамы өзгереді, су көлемі азаяды, май, ақуыз, минералды заттар, экстрактивті қосылыстар құрамы жоғарылайды. Уылдырықтарды жылы температурада өңдеу кезінде пастеризацияға дейін тұздардың уылдырыққа ену есебінен ақуыздардың денатурациялануы төмендейтіні анықталды. Зерттеу жұмыстарынан күтілетін нәтиже уылдырықтың сақталу сапасына қол жеткізу. Мақалада келтірілген нәтижелер балықтарды өлтірмей алу әдісімен алынған уылдырықтарды өңдеу бойынша зерттеу жұмыстарын алдағы уақытта зерттеуге көп мүмкіндік беретіні белгілі.
Ключевые слова
The article discusses the biodiversity of the fauna, the vertebrate animals of the National park - fish, amphibians, reptiles, birds and mammals, as well as the assessment of the biodiversity of the most important component of the flora of protected areas - the species composition of trees and shrubs. According to the forest - growing and forestry zoning, the forest - growing province of the desert zone includes: saxaul and tugai forests, and in the Ili province of tugai forests, the forest-growing area of Ili ash, loch and willow tugai forests [1]. The flora of the national park includes more than 60 endemic, subendemic and rare species belonging to 20 families and 39 genera of plants [2,9]. Three species - the Ili ferula, the desert colossus and the kermek are relict, endemic. There are only 8 species that are narrowly endemic, of which three are acorn, ferula and sunbird - rare and listed in the Red Book of the Republic of Kazakhstan. There are 21 red Book species in total. Among them are barberry, ash, honeysuckle, turanga. Rare and endangered species listed in the Red Book of the Republic of Kazakhstan occupy a prominent place among the fauna [3,4,6]. According to the results of the assessment of the taxonomic biodiversity of the studied animals, relatively high indicators of representativeness were revealed for all their groups in the context of orders, families, genera and species. This also concerns the role of specially protected natural areas in the sustainable conservation of rare and endangered species listed in the Red Book of the Republic of Kazakhstan.
Ключевые слова
В статье приведены результаты многофакторного исследования работы водоподъемной установки с устройством поверхностного отбора воды из заиленных шахтных колодцев и пастбищных колодцев-копаней. Устройства поверхностного отбора воды могут применяться при пастбищном водоснабжении из временных колодцев-копаней, в которых вода залегает слоями, образуя пресные линзы на высокоминерализованных водах. Применение устройства поверхностного отбора воды, позволяет предотвратить размывание стенок водозаборного сооружения, взмучивание воды и захват песка насосом (водоподъемником). Экспериментальные исследования устройства поверхностного отбора воды проводились методом планирования многофакторного эксперимента. При исследовании процесса поверхностного отбора воды в качестве критерия оптимизации выбрана водопропускная способность устройства, выбраны управляемые факторы, влияющие на водопропускную способность устройства поверхностного отбора воды и уровни их варьирования. Проведен психологический эксперимент. По полученным экспериментальным данным, методом наименьших квадратов рассчитано уравнение регрессии для водопропускной способности устройства поверхностного отбора воды. На основе анализа которого определены оптимальные параметры устройства поверхностного отбора воды: наружный диаметр поплавка, ширина водопропускного канала, высота водопропускного канала, обеспечивающие максимальную водопропускную способность устройства.
Ключевые слова
Для приготовления органических удобрений, при содержании кур в клетках ,помет является одним из основных компонентов. Все отходы животноводства в естественном виде негативно влияют на окружающую среду, загрязняют водоемы, атмосферу, почвы. Помет имеет очень высокую кислотность, его необходимо перерабатывать в органическое удобрение. В качестве топлива, а также для изготовления органического перегноя, пригодного к многолетнему хранению материала, используются гранулы, полученные при различных способах переработки навоза и помета. Технология гранулирования проста: экскременты смешиваются с растительными обрезками или подстилочным материалом; с помощью сепаратора, используя вакуумную установку или барабанную печь, обезвоживают смесь до 55–60% уровня влажности, уровень влажности смеси снижают до 40–50%; Из подсушенного материала с помощью гранулятора формируют гранулы (пеллеты) нужного параметра. Основной причиной при гранулировании экскрементов, заключается в том, что при перевозке на дальние расстояния, гранулы удобно и проще перевозить, сохраняя при этом все органические свойства свежего навоза. Гранулы из навоза – это отличное топливо для автоматических, отопительных приборов. В основном, шнековые системы для подачи топлива, справляются со всеми гранулами, имеющие одинаковые параметры. Готовые, сухие экскременты – это комкообразная, рыхлая смесь, где учитывается уровень влажности и для придания материалу необходимой формы требуется высокое давление. Шнек сепаратора совершая вращательное движение с определенной частотой, обеспечивает нужный уровень подачи материала. Между шнеком и матрицей, перекрывающей выход, есть небольшой зазор, где и происходит уплотнение экскрементов. При изменении наружного диаметра отверстий матрицы, меняют необходимый диаметр гранул. Переработка помета в аэрационных цехах и биореакторах требует больших капитальных затрат. Поэтому необходимо совершенствовать технологии и технические средства для переработки помета в органические удобрения. В статье предлагается технология и конструкция сепаратора пресс-гранулятора помета при содержании кур в клетках. Предложенная конструкция позволяет получать органическую воду и гранулированные удобрения.
Ключевые слова
В статье предложена технология уборки, измельчения, аэрация и приготовление из овечьего подстилочного навоза высококачественного органического удобрения. Ворошитель-погрузчик разрушает пласт овечьего навоза после стоилового периода в помещении для содержания овец и на выгульных площадках. Разрушенный пласт навоза ворошитель-погрузчик загружает в разбрасыватель-измельчитель подстилочного навоза (патент на полезную модель № 0147043), который доизмельчает навоз и свободной насыпкой наполняет аэратор наземной траншеи высотой 1,5…2 метра (патент на полезную модель № 176764). В наземной траншее навоз насыщается воздухом, для интенсификации биопроцесса иглы электроды создают электрическое поле постоянного тока и гигиенизируют органическую массу и через 5…7 дней получается высококачественное органическое удобрение, не содержащее семян сорных растений, гельминтов и грибов. При обработке и обеззараживании подстилочного навоза овец органическими удобрениями не допускается загрязнение почвы, водоемов, окружающей среды. Органические удобрения – удобрительные органические вещества растительного, животного, растительно-животного и промышленно-бытового происхождения разной степени разложения. Органические удобрения содержат огромное количество влаги и широкий диапазон различных питательных элементов, некоторые в малых количествах, поэтому их относят к полным удобрениям. Полученное качественное органическое удобрение не содержит грибков, гельминтов и болезнетворных бактерий.
Ключевые слова
В статье изложена работа экспериментальной установки для исследования и обоснования параметров устройства поверхностного отбора воды, а также определения коэффициента расхода воды и геометрического напора в зависимости от суммарной массы пакета сменных пластин. В результате лабораторных опытов, определена средняя производительность предлагаемого устройства поверхностного отбора воды, были установлены показатели рабочих органов лабораторного экспериментального стенда. Устройства поверхностного отбора воды могут применяться при пастбищном водоснабжении из временных колодцев-копаней, в которых вода залегает слоями, образуя пресные линзы на высокоминерализованных водах. Бассейны пресных линз имеют широкое распространение не только в Западном Казахстане, но и на многих пастбищных территориях стран СНГ. Во многих местах пустынных пастбищ местное население искусственно создают и используют линзы пресных вод под такырами, осуществляя забор воды из них через специальные колодцы вырытые вручную. Стенки таких колодцев не обустроены и часто осыпаются, водоприемная часть размывается в результате воздействия применяемого насосно-силового оборудования. Для сохранения природных качеств воды, поднимаемой из колодцев-копаней и заиленных шахтных колодцев, увеличения срока эксплуатации водоподъемных устройств, за счет предотвращения попадания механических примесей в рабочие органы необходимо применить метод поверхностного отбора воды.
Ключевые слова
Перспективным направлением совершенствования средств защиты растений является создание распыливающих устройств способствующих повышению эффективности процесса опрыскивания. Поставленная техническая задача достигается установкой дроссельной шайбы-ставки с каналами, в съемной гайке-держателе, между подводящей трубой и корпусом щелевого распылителя. Одной из главных функций дроссельной шайбы-вставки, представляющей собой диск с одним центральным каналом и четырьмя каналами, наклонных к периферии камеры закручивания, не перпендикулярных радиусу дроссельной шайбы-вставки, является создание условий получения монодисперсного распыла (120...150 мкм и 250-380 мкм), без изменения объёма камеры закручивания. В струйной форсунке, представляющей собой щелевой распылитель с дроссельной шайбой-вставкой, жидкость разделяется на два потока: первый поток проходит через наклонные камеры к периферии канала и закручивается, а второй поток формируется в результате прохождения части жидкости через осевой канал. Закрученный и осевой потоки взаимодействуют в камере закручивания и в сопловом канале. Это взаимодействие является определяющим при формировании факела распыленной жидкости. Проводя аналогию между рассматриваемым течением газовых потоков и смешением потоков в щелевом распылителе, можно ожидать, что и в данном случае распределение аксиальной составляющей скорости с достаточной степенью точности будет равномерным. Распределение тангенциальной составляющей в сопловом канале можно считать линейным. В качестве основных предпосылок для теоретического описания протекающих в щелевом распылителе процессов можно принять следующие предположения: - в камере смешения и в сопловом канале происходит перенос поступательной и вращательной энергии; - вследствие развития сдвигового слоя происходит взаимное проникновение потоков с переносом вещества из одного слоя в другой, причем интенсивность переноса пропорциональна степени закручивания потока; - единый профиль скорости в сопловом канале формируется на расстоянии до трех его диаметров от точки присоединения потоков; Приведённые теоретические исследования позволяют определить режимы и параметры течения жидкости в щелевом распылителе с дроссельной шайбой-вставкой.
Ключевые слова
Қолданыста бар чизелдік қопсытқыш соқалардың энергия сиымдылығы мол, сонымен қатар ылғалдылығы төмен нығыздалған топырақты өңдегенде қажетті өңдеу сапасына қол жете бермейді. Сондықтан жобаланған тиімділігі жоғары қопсытқыш соқамен топырақты аудармай негізгі өңдеудің технологиялық процесін жетілдіру ғылыми тұрғыда актуалды болып саналады. Бұл мақалада өңделетін топырақтың төрт қатарлы чизелдік жұмыс органының қисық сызықты кеуде тұсымен және тура сызықты айналымсыз орап құлататын бағанымен өзара әрекеттесу сҧлбалары келтірілген. Технологиялық процестің рационалды тұрғыда орындалу сұлбаларын талдай отырып, келесі қорытындыға келуге болады, егер технологиялық операцияларды сұлбада келтірілген реттілікпен 4 қатарда орындаса, онда бұғатталған және ашық кесу процестерінің ықтималдық жағдайлары жүзеге асады. Чизелдік жұмыс органдары 3 және 4 қатарларда ашық кесу процестерін орындайтын болады. Чизелдік жұмыс органдарының өңделетін топырақпен өзара әрекеттесуі негізінде бұғатталған, еркін, жартылай бұғатталған кесу процестерін орындайтын чизелдік жұмыс органының тарту кедергісін анықтауға арналған түсініктер қалыптасты. Жүргізілген эксперименталдық зерттеулер негізінде чизелдік жұмыс органы тарту кедергісінің өңделетін топырақ қабатын бұғатталған күйде кесуге, жартылай бұғатталған күйде кесуге және еркін кесуге байланысты тәуелділіктері анықталды. Кесуге байланысты тәуелділіктерінің сараптамасы келесі мәліметтерді көрсетеді: жұмыс органының тарту кедергісі топырақтың өңделетін қабатымен өзара әрекеттесуінің қарастырылып отырған сҧлбаларында бейсызықты тәуелділікпен өзгеріп отырады. Демек оның тарту кедергісі қозғалыс жылдамдығын арттырған сайын жоғарлай беретін болады. Чизелдік жұмыс органының тарту кедергісі бұғатталған күйдегі кесуге қарағанда жартылай бұғатталған кесуде 24…26 %, еркін кесуде 38…40 % төмен. Чизелдік жұмыс органының тарту кедергісін анықтау үшін 5-ші тарту класына жататын К-744Р1 тракторынан құралатын агрегат пайдаланылды және тензобалкамен жарақталған 8-ші тарту класына жататын К-9430 тракторы қолданылды. Қопсытқыш соқамен агрегатталған К-744Р1 тракторын транспорттық қалпында К-9430 тракторымен сүйреу процесі жүзеге асырылды. Барлық алынған мәндер тензобалка датчиктерімен фиксация жасалынды және ИП-238 ақпараттық өлшеу жүйесімен жазылып отырды.